Nafarroako meteorologia eta klimatologia
Papadakisen sailkapen klimatikoa - Meteo Navarra

Papadakisen sailkapen klimatikoa



1952. urtean Papadakisek nekazal zonaldetan oinarrituz, bere sailkapen klimatikoa egin zuen. Laborantzarako funtsezkoak diren faktoreak kontutan hartzen ditu, adibidez neguen gogortasuna edo uden iraupena eta ematen diren beroak. Zonalde batetako klima finkatzeko zenbait parametro ezagutu beharra dago, batez-besteko tenperatura maximoak, batez-bestekoak, minimoak, minimo absolutuak, metatutako prezipitazioak eta ebapotranspirazio potentziala (ETP). Balio hauetan oinarrituta negu mota, uda mota eta prezipitazioen banaketa finkatzen dira. Hiru faktore hauek konbinatuz, leku bakoitzeko klima mota zehazten da.


Papadakisen sailkapen klimatikoaren deskribapena


1952. urtean Papadakisek nekazal zonaldetan oinarrituz, bere sailkapen klimatikoa egin zuen. Laborantzarako funtsezkoak diren faktoreak kontutan hartzen ditu, adibidez neguen gogortasuna edo uden iraupena eta ematen diren beroak. Zonalde batetako klima finkatzeko zenbait parametro ezagutu beharra dago, batez-besteko tenperatura maximoak, batez-bestekoak, minimoak , minimo absolutuak, metatutako prezipitazioak eta ebapotranspirazio potentziala (ETP). Balio hauetan oinarrituta negu mota, uda mota eta prezipitazioen banaketa finkatzen dira. Hiru faktore hauek konbinatuz, leku bakoitzeko klima mota zehazten da.

Tenperaturei dagokionez:

1. KOADROAN negu mota desberdinak zehazten dira, urtaro honetan garatu daitezken laborantzen arabera. Neguaren gogortasunaren arabera finkatzen dira, hau da, hilabete hotzenaren tenperatura minimoen batez-bestekoaren arabera.

2. KUADROAN uda mota desberdinak zehazten dira, urtaro honetan garatu daitezken laborantzen arabera, eta era berean udararen luzeraz eta berotasunaz baldintzatuta daudenak.

Papadakisen hitzetan, labore baten bideragarritasuna labore horren ustiapenak etekin ekonomikoa dakarrenean ematen da. Gaur egun labore barietate zailduagoak daude, berez sailkapen honek leku batetarako ez bideragarritzat ematen baditu ere, bideragarriak bihurtu direnak.

3. KUADROAN, negu motak eta uda motak konbinatuz, urteko klima termikoak zehazten dira.

Hezetasuna eta bere urtaroko banaketari dagokionez:

Hilabeteko klima hidrikoak bereizten dituen 4. KUADROaren bitartez, hilabete bakoitzaren hezetasun maila definitzen da. Mota desberdinak bereizten dira, prezipitazioa eta ebapotranspirazio potentzialarekin alderatu ondoren, landareentzako lurzoruan erabilgarri gelditzen den ura (erretentzio maximoa =100 mm), .

Hilabete idor (a) eta lehorretan (s) ez da landareen hazkuntzarik ematen, bai aldiz, i, f, p, h eta w hilabete motetan, erregimen termiko egoki batekin ematen badira. Lehorrak ez diren hilabete kopuruak, garrantzi berezia du klima mediterranear eta montzonikoetan.

5. KUADROAN Papadakisek zehaztutako prezipitazio banaketa nagusienak agertzen dira. Hauek klimaren hezetasuna, bai urtean zeharreko prezipitazioa nola banatzen den adierazten dute.

Bukatzeko, urteko klima termikoa eta prezipitazio banaketak konbinatuz, klima mota lortzen da. Klima mota hauek munduko nekazal zonalde desberdinei egokitzen zaizkie.

Formula klimatiko laburtua


Zonalde batetako klima mota deskribatzeko, eta gure kasuan, gutxienezko luzerako datu serieak dituzten estazio meteorologiko bakoitzeko, negu mota, uda mota eta prezipitazio banaketa barne hartzen dituen formula klimatikoa lortzen da. Modu honetan klima mota desberdinen ezaugarri nagusienak laburtzen dira.

1. KUADROA: Negu motak

Garatu daitezken neguko laboreen arabera sailkatzen da, neguaren gogortasunean oinarrituz. Hilabete hotzenaren tenperatura minimo absolutuen arabera zehazten dira.

Pr Udaberriko ereintza Negua hotzegia da garia udazkenean ereiteko: Hilabete hotzenaren tenperatura minimo absolutuen batez-bestekoa -29ºC-tik behera dago.
Ti Neguko gariarena Negua aski biguna da garia udazkenean ereiten uzteko, baina hotzegia da oloa udazkenean ereiten uzteko. Hilabete hotzenaren tenperatura minimo absolutuen batez-bestekoa -29ºC-tik gora eta -10ºC-tik behera dago.
Av Oloarena Negua aski biguna da oloa udazkenean ereiten uzteko, baina hotzegia da zitrikoak hazitzeko. Hilabete hotzenaren tenperatura minimo absolutuen batez-bestekoa -10ºC-tik gora eta -2.5ºC-tik behera dago.
Ci Zitrikoena Negua aski biguna da zitrikoak landatzen uzteko, baina ez dago izotzaz guztiz aske. Hilabete hotzenaren tenperatura minimo absolutuen batez-bestekoa
-2.5ºC-tik gora eta 7ºC-tik behera dago.
Tp Tropikala Izotzaz guztiz aske dagoen klima. Hilabete hotzenaren tenperatura minimo absolutuen batez-bestekoa 7ºC-tik gora eta 15ºC-tik behera dago.
Ec Ekuatoriala Klima honetan hilabete hotzenaren tenperatura minimo absolutuen batez-bestekoa 15ºC-tik gorakoa da.


2. KUADROA: Uda motak

Udararen luzera eta berotasunaren arabera, labore desberdinak garatuko dira.

HIzotz iraunkorrak Bi hilabete beroenen batez-besteko tenperatura maximoen, batez-bestekoa 6ºC-tik beherakoa da.
TuTundra Bi hilabete beroenen batez-besteko tenperatura maximoen, batez-bestekoa 6ºC-tik gorakoa da. Hilabete beroenaren batez-besteko tenperatura 10ºC-tik beherakoa da. Bederatzi hilabete edo gehiagotan batez-besteko tenperatura 0ºC-tik beherakoa da.
AAlpetar Lau hilabete beroenen batez-besteko tenperatura maximoen, batez-bestekoa 10ºC-tik gorakoa da. Bi hilabete beroenen batez-besteko tenperatura minimoen, batez-bestekoa 5ºC-tik beherakoa da.
TaTaiga-subalpetar Udarak ez du garia landatzeko bezain beste berotasuna. Hilabete beroenaren batez-besteko tenperatura maximoa 10ºC-tik gorakoa da. Bi hilabete beroenen batez-besteko tenperatura minimoen, batez-bestekoa 5ºC-tik gorakoa da. Lau hilabete beroenen batez-besteko tenperatura maximoen, batez-bestekoa 17ºC-tik beherakoa da, edo 2.5 hilabatez gutxienez tenperatura minimo absolutuen batez-bestekoa 2ºC-tik gorakoa da.
TrGaria Udarak garia landatzeko bezain-beste berotasuna du, baina ez artoa landatzeko adina. Lau hilabete beroenen batez-besteko tenperatura maximoen, batez-bestekoa 17ºC-tik gorakoa da. Tenperatura minimo absolutuen batez-bestekoa 2ºC-tik gorakoa da 2.5 eta 4.5 hilabete bitartean.
MArtoa Udak artoa landatzeko bezain-beste berotasuna du, baina ez arroza landatzeko adina. Sei hilabete beroenen batez-besteko tenperatura maximoen, batez-bestekoa 21ºC-tik gorakoa da. Tenperatura minimo absolutuen batez-bestekoa 2ºC-tik gorakoa da 4.5 hilabete baino gehiagoz, eta 7ºC-tik gora 3.5 hilabete baino gutxiagoz eta/edo hilabete beroenaren batez-besteko tenperatura maximoa 25ºC-tik beherakoa da.
OArroza (Oryza) Udarak arroza landatzeko bezain-beste berotasuna du, baina ez kotoia landatzeko adina. Sei hilabete beroenen batez-besteko tenperatura maximoen, batez-bestekoa 21ºC-tik gorakoa da. Tenperatura minimo absolutuen batez-bestekoa 7ºC-tik gorakoa da 3.5 hilabete baino gehiagoz. Hilabete beroenaren tenperatura maximoaren, batez-bestekoa 25ºC-tik gorakoa da. Sei hilabete batez-besteko beroenen maximoen, batez-bestekoa 25ºC-tik behera eta/edo 4.5 hilabete baino gutxiagoan minimo absolutuen batez-bestekoa 7ºC-tik gorakoa.
GKotoia (Gossypium) Kotoia landatzeko bezain-beste berotasuna du. Sei hilabete beroenen batez-besteko tenperatura maximoen, batez-bestekoa 25ºC-tik gorakoa da. 4.5 hilabete baino gehiagoan minimo absolutuen batez-bestekoa 7ºC-tik gorakoa.
CCafeto Izozte gabeko klima: 12 hilabete minimo absolutuen batez-bestekoa 7ºC-tik gorakoa. Sei hilabete beroenen batez-besteko tenperatura maximoen, batez-bestekoa 21ºC-tik gorakoa da.


3. KUADROA: Urteko klima termikoak

Negu motak eta uda motak konbinatuz, klima termiko ezberdin batzuk azaltzen dira, non tenperaturari dagokionez zein landare eman daitezken adierazten den.

Erregimen termikoakNomenklaturaNegu motaUda mota
EkuatorialaEkuatorialaECEcG
TropikalaTropikalaTPTpG,O
Lur epela (Tropikoko izotzik gabeko goi lurrak)Lur epela TTTpM
Lur epel freskoaTtTpC
Lur hotza (Tropikoko izotzak ematen diren lurrak)BaxuakTFCiM
AltuakTfCiTr
Andeetar taigarraAnAvTa
SubtropikalaSubtropikalaSTPCiG
ItsastarBeroaMACiTr, M, O
FreskoaMaAvTr
HotzamaTi, AvTu
EpelaBeroaTEAvM, O
FreskoaTeTiTr
KontinentalaBeroaCOTi, AvG
Erdi-beroaCoPr, TiM, O
HotzacoPrTr
AlpetarraSub-alpetarraALPr, TiTa
AlpetarraAlPrA
PolarraTaigarraTAPr, TiTa
TundrarraTUPrTu
Izotz iraunkorraHIPrH

(*) Pampeano-Patagoniar mota sailkapen orokorretik ezabatu dugu, sailkapena errazteko. Beraren negu eta uda konbinazio desberdinak beste mota batzuen barne topa ditzakegulako, epela (TE edo epel beroa), itsasaldekoa ( Ma edo itsasaldeko freskoa) eta alpetarra ( Al edo subalpetar) barne.

4. KUADROA: Hileko klima hidrikoak

Hilabete bakoitza hidrologiari dagokionez karakterizatu ahal izateko:

P = prezipitazioa; R = erreserba; ETP = ebapotranspirazio potentziala

aIDORRAP+R < 25% ETP
sLEHORRA25% ETP < P+R < 50% ETP
iERDIBIDEKO LEHORRA50% ETP < P+R < 75% ETP
yERDIBIDEKO HEZEA75% ETP < P+R < 100% ETP
pHEZE-ONDOKOP+R > 100% ETP - euriak ez du ETP-a gainditzen
hHEZEAP > 100% ETP - (P+R) < 200% ETP o (P+R) - ETP < 100 mm
wBUSTIA(P+R) > 200% ETP eta (P+R) - ETP > 100 mm


5. KUADROA: Erregimen hidrikoak

Klima bat hidrologia ikus puntutik karakterizatzen du. Landareek erabilgarri duten ura kontutan hartzen da, baita urtean zeharreko banaketa ere.

Hezea (Hu, HU)Urteko prezipitazioak urteko ETP-a gainditzen du; hilabete lehorrik gabea (a edo s); urtaroko euri soberakina (Ln) (*) urteko ETP-a %25ean gainditzen du. Bi azpieredu ezberdindu daitezke:
HU (beti hezea), hilabete guztiak hezeak direnean (h edo w);
Hu (hezea), hilabete bat edo gehiago hezeak ez direnean baina ezta lehorrak.
Mediterraneoa (ME, Me, me)20º-tik gorako latitudea. Neguko euria (ekaina, uztaila eta abuztua hego hemisferioan), udakoa baino handiagoa da (abendua, urtarrila eta otsaila hego hemisferioan). Klima ez da ez basamortukoa ez hezea. Hiru azpieredu ezberdindu daitezke:
ME (mediterraneo hezea edo euritsua), Ln-ak urteko ETP-aren %25 gainditzen du;
Me (mediterraneo lehorra), Ln-a ETP-aren %25 baino txikiagoa da;
me (mediterraneo erdi-idorra) Aurrekoa baino lehorragoa. Apirila ipar hemisferioan, urria hegoaldekoan, lehorra da, (a, s). Laboreek ureztatu beharra dute.
Esteparra (St)Ez heze, ez mediterraneo, ez basamortukoa eta ez montzonikoa. Udaberrian (martxoa, apirila eta maiatza, ipar hemisferioan eta iraila, urria eta azaroa hego hemisferioan), prezipitazioak orotara ETParen %50 gainditzen du.
Isohigro erdi-idorra (Si)Aurrekoaren antza du baina udaberriko euriak ez dira ETP-aren %50era heltzen.
Montzonikoa (MO, Mo, mo)P/ETP erlazioaren arabera, uda negua eta udaberria baino hezeagoa da. Erregimena ez da ez hezea ez basamortukoa. Era honetan zatitu daiteke:
MO (montzoniko euritsua), Ln > 25% ETP;
Mo (montzoniko lehorra), Ln < 25% ETP eta euri kopuruak urteko ETP-aren %44 estaltzen du;
mo (montzoniko erdi-idorra), euri kopuruak urteko ETP-aren %44 ez du estaltzen.
Basamortukoa (de, di, do, da)Batez-besteko maximoa 15ºC baino handiagoa duten hilabete guztiak lehorrak dira; urteko euriak urteko ETParen %22a ez du estaltzen. Era honetan zatitu daiteke:
de (basamortuko mediterraneoa), hilabete ez idorretako bat edo gehiago negukoa da;
do (basamortuko montzonikoa), hilabete ez idorretako bat edo gehiago udan ematen da;
di (basamortuko isohigroa), udaberriko hilabete idor bat edo gehiago eta/edo euriak ETP-aren %9 baino gehiago estaltzen du;
da (basamortuko absolutua), hilabete guztiak idorrak dira, euriak ETP-aren %9 ez du estaltzen.

(*) Ln: Urtaroko euri soberakina: Prezipitazioa eta ETP-aren arteko diferentzia da baina hilabete hezeetan soilik, hilabetea hezea ez bada bere balioa 0 da. Urtaroko urteko euri soberakina, hilabete bakoitzeko Ln’en batuketa izango da.

Multzo kimatikoak


Papadakisek 10 klima nagusi ezartzen ditu: tropikala, lur hotza, basamortukoa, subtropikala, panpeanoa, mediterraneoa, itsasaldekoa, kontinental hezea, esteparra, polarra eta alpetarra. Erregimen hidrikoekin konbinatuz klima ezberdinak lortzen dira. Hurrengo taulan klima mota bakoitza munduko zein eskualdetan ematen den eta eskualde bakoitzaren formula klimatikoa eskaintzen dira.

MULTZO KLIMATIKOAK URTEKO KLIMA TERMIKOA ERREGIMEN HIDRIKOAK ESKUALDE KLIMATIKOAK ETA FORMULAK
TROPIKALA
Ekuatoriar tropikal hezea EC, TP HU, Hu Hevea (kautxu zuhaitza) ematen den lur baxuak, Amazonas arroa (EcGHU), Afrikako ekuatoriar gerrikoa ekialdeko goi lurrak ezik (EcGHU), Madagaskarko ipar-ekialdeko itsas bazterra (EcGHU-Hu), Vietnamgo itsas bazterra (arroza) (TpGHu).
Tropikal montzonikoa TP MO, Mo, mo Kanabera-azukrearen beheko lurrak: Mexikoko behe lurrak, Karibeko irlak, Erdialdeko Amerika eta Hego Amerikako tropikoaldekoa (Tp-EcGMo-mo), Indiako tropikoaldekoa (Tp-EcGMo), Filipinak eta Indonesiako zati bat (EcGMO), Sahararen hegoaldeko Afrika tropikala (EcGMo) eta Australiako ipar-ekialdea (Tp-EcGMO).
Tropikal mediterraneoa TP ME, Me, me Madeira eta Azore uharteak (TpOME-Me), eta Kanarietako iparra (TpGMe-me).
Tropikal lur epel hezeetakoa TT MO, Mo, HU, Hu Kafearen lur altuak: Erdialdeko Amerikako zonalde altuak, Karibeko irlak, Hego Amerikako tropikoaldekoa, eta Asia eta Afrika tropikala (TpMMO-Mo-HU-Hu).
Tropikal lur epel lehorretakoa Tt Mo, mo Afrika tropikoaldeko zonalde altuak, urtaro lehor luzearekin (TpMMo-mo).
LUR HOTZA
Lur hotz baxua TF mo Mexikoko eta Boliviako goi-lautada, Argentinako Saltako artoaren lur altuak (CiMmo).
Lur hotz altu hezea Tf HU, Hu, MO Lur altuetako tearen klima: Erdialdeko Amerikako lur altuak, Karibeko irlak, eta Hego Amerikako tropikoaldekoa (CiTrHU-Hu), Asia (CiTr-MMO) eta Afrikako tropikoaldekoa (CiTrMO-HU).
Lur hotz altu lehorra Tf Mo Lur altuetako larre klima: Bogotako goi-lautada Kolonbian eta beste leku tropikal altuetan (CiTrMo).
Andeetar taigarra An mo Leku garaiagoetan, Mexikon, Bolivian (AvTamo) eta Argentinako ipar-mendebaldeko lur altuetan (Av-TiTamo). Landare nagusia patata da.
BASAMORTUARRA
Basamortuar tropikala EC, TP da, de, di Txileko kostaldearen iparraldeko basamortua eta Peruko kostaldea (TpMde), Sahararen hegoaldea (Tp-EcGda), Kanarietako hegoa (TpOde), Namibiako basamortuaren iparra (TpMdi-de), Kalahari basamortuaren erdialdea (TpM-Gda).
Basamortuar behe-tropikala STP da, de, di, do Kaliforniako basamortua (CiGda), Mexikokoa(CiGde), Txileko kostaldearen hegoaldeko basamortua (CiMda), Sahara (CiGde), Namibiako basamortuaren hegoa (CiMdi-do-da), Kalahari basamortuko hegoa (CiM-Gdo), Indoren harana (CiGdo), Australiako basamortua (CiGde).
Latitude baxuetako lur altuetako basamortuarra Tf, Te de, do Peruko Andeetako mendebaldean (Ti-CiTrde-do).
Basamortuar kontinentala Co, co da Asia erdialdeko basamortuak (Pr-TiTr-Mda).
SUBTROPIKALA
Subtropikal hezea STP HU, Hu, Is Florida eta Texaseko zitriko gerrikoa (CiGHU-Is), Brasilgo hegoaldea, Paraguaiko ekialdea eta Argentinako iparraldea (CiGHu).
Subtropikal montzonikoa STP MO, Mo, mo Mexikoko iparraldeko leku batzutan (CiGMo), Chacoko kotoi gerrikoan, Argentinan (CiGIs-Mo), Indiako iparraldea (CiGMo-mo), Txinako hegoaldea eta Japoniako hego muturra (CiGMO), Queensland (Australia) (CiGMo).
Subtropikal lehorra STP mo, St Chacoko mendebaldea (Argentina eta Paraguai) (CiGmo-St)
MEDITERRANEOA
Mediterraneo subtropikala STP Me, me Kalifornia erdiguneko sakana (CiGMe), Espainiako itsas bazterreko lur baxuak, Italiako iparraldea, Greziako mendebaldea eta hegoaldea, Anatoliako mendebaldea eta hegoaldea, Siria, Libano, Palestina, Israel, Aljeria eta Tunisiako iparraldea, Marokoko ipar-ekialdea eta mediterranear irlak. (CiGMe-me)
Mediterraneo itsastar beroa MA ME, Me, me Kalifornia iparraldeko itsas bazterra (CiTrME-Me), Kalifornia hegoaldeko itsas bazterra (CiMme), Txileko erdialdea (CiMMe), Portugalgo itsas bazterra (CiMMe), Frantziako Kosta Urdina eta Italiako Riviera (CiMME), Marokoko mendebaldeko itsas bazterra (CiMme), Hegoafrikako Cabo aldea (CiMMe), Australiako hego eta mendebaldea (CiMme).
Mediterraneo epela TE ME, Me Iberiar Penintsulako barrualdea (AvMMe), kataluniako itsas bazterra, Frantziako mediterraneo Kosta Urdina ezik, Italiako iparraldea (AvMME), Italia eta Greziako lur altuak (AvMMe).
Mediterraneo itsastar freskoa Ma ME Iberiar Penintsulako barnealdeko leku altuak (AvTrME).
ITSASALDEKOA
Itsasaldeko beroa MA HU, Hu, Mo Txile (Valdivia) (CiTrHU-Hu), Uruguaiko itsas bazterra eta Brasilgo hegoaldeko muturra (CiM-OHu), Galiziako iparraldeko itsas bazterra (CiTrHu), Itsas Beltzeko hego-ekialdeko tearen klima (CiM-OHU-Hu), Hegoafrikako Natal itsas bazterreko hegoaldea (CiMMo), Australiako ekialdeko itsas bazterra (CiMHu), Zeelanda Berria eta Tasmania (CiTr-MHu).
Itsasaldeko epel beroa TE HU, Hu Kantauri itsas bazterra, Akitania (AvMHU-Hu).
Itsasaldeko freskoa Ma HU Columbia Britainiarreko (Kanada) itsas ertzak eta Oregon (AEB)(AvTrHU), Irlanda, Ingalaterra eta Frantziako ipar-mendebaldea (AvTrHU).
Itsasaldeko epel hotza Te HU, Hu Frantziako erdi eta ekialdea, Europako erdialdea (TiTrHu) eta Eskandinaviako iparra (TiTrHU-Hu).
Itsasaldeko hotza ma HU, Hu Eskozia, Norvegiako iparra eta Islandiako hegoaldea (TiTuHU), Patagoniako hegoa eta Tierra de Fuegoko ipar-ekialdea (AvTuHu), Falkland Uharteak , Tierra de Fuegoko hegoaldea eta Txileko hego muturra (AvTuHU-Hu).
KONTINENTAL HEZEA
Kontinental beroa CO HU, Hu, Me, me, Mo Ipar Ameriketako kotoi gerrikoa (Av-TiGHu), Greziako ipar-ekialdea (AvGMe-me), Txinako erdialdea (Ti-AvO-GMo), Japoniako erdialdea (AvGHU-Hu).
Kontinental erdi-beroa Co Hu, Is, Me, Mo Estatu Batuetako ipar-ekialdea (TiMHu), Ipar Ameriketako arto gerrikoa (Pr-TiMHu-Is), Danubioko arroa eta Ukrainiako hegoaldea (TiMHu-Is), Mantxuria (PrMMo), Txinako iparra (TiOMo), Japoniako iparra (TiMHu).
Kontinental hotza co HU, Hu, Is Kanadako hego-ekialdea (PrTrHU-Hu), Ipar Ameriketako gari gerrikoa (PrTrIs), Errusiako ipar-mendebaldea eta Errusiako gari gerrikoa (PrTrIs). Taiga klimaren hegoaldean.
ESTEPARRA
Estepar beroa TP, STP mo Mexikoko iparrraldea (CiGmo), Kalahari basamortuaren ipar-ekialdea, Senegaleko zonalde baxuak eta Indiako barrualdea (TpGmo).
Estepar epel montzonikoa TE mo Hego Afrikako arto gerrikoa (AvMmo).
Estepar epela TE, Te, Ma St Argentinako Pampa (AvMSt), Patagonia (Ti-AvTrSt), eta Ebro ibarreko barrualdea (AvM-OSt).
Estepar kontinentala CO, Co me Estatu Batuetako mendekaldeko arroak (TiMme), Kaspiar Itsasoaren ekialdeko herrialdeak (TiGme), Asia mendebaldeko goi-lautadak (TiMme).
Estepar hotza co St Asia erdialdeko estepak (PrTrSt).
ALPETARRA
Subalpetar AL HU, Hu, St Altuera ertaineko mendialdean. Hezetasuna izan ez gero, basoa garatzen da. (Pr-TiTaHU-St).
Alpetar Al Hu Goi mendialdean, larretan (PrAHu).
POLARRA
Taiga TA HU, Hu, Mo Kanada (Rocky Mountain-en ekialdean) (PrTaHU-Hu), Errusiaren iparraldea tundrako muga arte (PrTaMo), Alaska hegoaldeko itsas bazterra (TiPHU-Hu).
Tundra TU St Alaskako ipar eta mendebaldea, Kanadako eta Eurasiako ipar muturra, Groenlandia eta Islandiako itsas bazterra (PrTuSt).
Izotz iraunkorra HI da Groenlandiako barrualdea, Antartika (PrHda).

(*) Pampeano-Patagoniarra erregimen termiko multzoetatik ezabatzean, multzo klimatiko pampeanoa eta patagoniarrak ez dira hemen aurkitzen. Klima hauek estepar epel, subalpetar eta subtropikal montzonikoak barne hartzen dituzte; negu, uda eta erregimen hidrikoak partekatzen bait dituzte.

Nafarroan ematen diren klima multzoak


Nafarroan hurrengo klima multzoak aurkitu daitezke: Itsasaldekoa, Mediterraneoa eta Esteparra. Hain argia ez bada ere, litekeena da Pirinioetako lekurik garaienetan alpetarra ematea. Klima hauek ondoren definitzen dira:

ItsasaldekoaKlima epel hezea da urteko anplitude termiko txikiarekin. Neguak oloarenak dira (Av) edo beroagoak, baina ez dira izozteetatik salbu. Udak ezin dira kotoiarenak izan (G). Erregimen hidrikoa hezea da (HU o Hu), hilabete lehorrik gabekoa.
MediterraneoaNegu guztiak oloarenak dira (Av) edo beroagoak, baina ez dira izozteetatik salbu. Udak gariarenak dira (Tr) edo beroagoak. Urteko anplitude termikoa ez da oso handia. Erregimen hidrikoa mediterraneoa da (ME, Me edo me), neguko prezipitazioek udakoak gainditzen dituzte eta uda garaian hilabete lehorrak ematen dira.
EsteparraPrezipitazioak urriak dira eta hilabete lehorrak ematen dira, baina erregimen hidrikoa ez da ez basamortuarra, ez mediterraneoa, ezta montzoniko hezea ere. Ez da isohigro erdi-idorra, udaberria ez baita lehorra (udaberriko prezipitazioak ETP-aren 50% baino gehiago estaltzen du). Urteko tenperatura anplitudea orokorrean handia da.
AlpetarraNegu hotzak, udaberriko ereintzekin edo neguko gariarenak (Pr o Ti), eta uda freskoekin (Ta o A). Erregimen hidriko ezberdinak izan ditzake.


Nafarroan klima itsasaldekoa lurraldeko ipar-herenean topa daiteke, eta esteparra hego ertzean, Ebro inguruan. Bien arteko klima mota mediterraneoa da. Klima alpetarra litekeena da ipar-ekialdean ematea, lurraldeko Pirinioetako goi mendietan. Hurrengo tauletan klima multzo nagusi bakoitzarentzako topatutako klima motak deskribatzen dira.
Itsasaldeko klimak:
Mc: Itsasaldeko beroa
Mtc: Itsasaldeko epel beroa
Mf: Itsasaldeko freskoa

Mediterraneoko klimak:
Mef: Mediterraneo itsastaldeko freskoa
Meth: Mediterraneo epela (hezea)
Mets: Mediterraneo epela (lehorra)

Estepako klima:
Et: Estepako klima epela

Alpetako klima:
Al: Alpetako klima


ITSASALDEKO KLIMAK (M)
Itsasaldeko beroa (Mc) Klima heze eta epela da, neguko tenperatura minimo oso leunekin eta anplitude termiko txikiarekin.

Negu mota: Ci (zitrikoena) eta uda mota O (arrozarena). Erregimen hidrikoa beti hezea (HU) da.
Klima hau Goizuetako eta Zugarramurdiko inguruetan ematen da.
Itsasaldeko epel beroa (Mtc) Klima epel hezea da, anplitude termiko txikiarekin, eta aurreko klimako neguak baino zerbait txarragoekin.

Negu motak Av (oloaren epela), eta uda motak M (artoarena) edo O (arroza). Erregimen hidrikoa beti hezea (HU) da.
Kantauri isurialdean, Goizuetako eta Zugarramurdiko inguruetan ezik.
Itsasaldeko freskoa (Mf) Klima epel hezea da anplitude termiko txikiarekin, aurreko biak baino negu hotzagoekin eta uda freskoekin.

Negua oloarena (Av), eta uda gariarena (Tr). Prezipitazioen banaketa mendebaldean beti hezetik (HU) ekialdean hezera (Hu) doa, Aribetik aurrera.
Aurrekoaren hegoaldeko tarte bat, mendebaldean Aralarren hasi eta ekialdean Pirinioetaraino (Pirinio ibarretako goi tarteguneak). Leku hauen altitude handiak uda freskoagoak eragiten ditu.

MEDITERRANEOKO KLIMAK (Me)
Mediterraneo itsastar freskoa (Mef) Klima epel hezea, uda freskoekin. Udan hilabete bat edo bi lehorrak izaten dira.

Oloaren neguak (Av), eta gariaren uda (Tr). Erregimen hidrikoa mediterraneo hezea da (ME).
Aurrekoaren hegoaldean: Arakil ibarra, Urbasako mendilerroa, Andia eta Lokiz, Iruñerria iparraldeko ibarrak eta Pirinioetako ibarren behe gunea.
Mediterraneo epela (Met) Klima epela da, uda lehor eta aurrekoak baino beroagoekin.

Oloaren neguak (Av) eta artoaren udak (M) edo arrozarenak (O). Erregimen hidriko mediterraneo hezea (ME) edo mediterraneo lehorra (Me).
Erregimen hidrikoa ME izan edo Me izan bi zonalde bereizi daitezke:

- Klima mediterraneo epel hezea (Meth): Iruñerriko Pirinio aurreko arroak, Agoitz-Ilunberri, eta Nafarroako Erdialdeko iparraldea.

- Klima mediterraneo epel lehorra (Mets): Nafarroako Erdialdeko hegoaldea eta Erriberan, Tudela arte.

ESTEPAKO KLIMA (E)
Estepar epela (Et) Klima epel bat da, prezipitazio gutxirekin urte guztian zehar.

Oloaren neguak (Av) eta artoaren udak (M) edo arrozarenak (O). Erregimen hidrikoa esteparra da (St).
Sartaguda iguru eta erriberako hego muturrean, Tuteratik behera.

ALPETAKO KLIMA (A)
Alpetarra (Al) Goi mendietako klima da, negu oso hotz eta luzeekin eta uda freskoekin.

Gari negua edo hotzago. Lau hilabete beroenen batez-besteko tenperatura maximoen, batez-bestekoa 10ºC-tik gorakoa. Izozterik gabeko batez-besteko urtaroa hilabete bat baino luzeago bada klima alpetar baxua edo subalpetarra da. Alderantziko kasuan (izozterik gabeko hilabeterik ezean) klima alpetarra litzateke.
Klima hau Nafarroako Pirinioetako lekurik altuenetan eman daiteke: Larra eta Hiru Errege Mahaia inguruan.

:: gora egin ::


Kontaktua        Estekak        Lege abisua